در سال‌های اخیر صنعت توریسم و گردشگری جهان، پرده از یک تحول عظیم به نام گردشگری حلال برداشت و یک تغییر عمده را در مقابل چشمان جهانیان قرار داد، چرا که این صنعت پویا باید توانایی سازگار شدن با نیاز و دائم در حال تغییر نیاز مشتریان را داشته باشد و همین امر موجب این تغییر و تحول شد است.
گردشگری حلال از تازه ترین پدیده‌های این صنعت است که مختص مسلمانان تدارک دیده شده است. گردشگری حلال از کجا آمد؟ از آنجایی که سالانه حدود ۳۰ درصد از گردشگران جهان را مسلمانان تشکیل می دهند. از آنجا که یکی از مهمترین دغدغه‌ها برای گردشگران مسلمان هم راستا نبودن ارزش‌ها، رفتارها و باورهای اعتقادی در فرهنگ غنی اسلامی با ساختار فرهنگی بسیاری از کشورهای جهان است، ناگزیر با محدودیت‌هایی مواجه هستند. گردشگران مسلمان قبل از اقدام به سفر در جست‌وجوی مقاصدی هستند که حداقل نیازهای آنها در طول سفر برآورده شود. فکر و تصمیمات برای ایجاد شرایط مناسب برای مسلمانان در بین کشورها و گردشگران افزایش بسیاری یافت. این روزها استانداردهای هتل‌های حلال محور هم نیز دستخوش تغییرات شده است و بخش توریسم باید به طور مرتب خود را تجدید کرده تا بتواند پاسخگوی نیازهای مدرن و روزمره جهانگردان باشد. در این خصوص مواردی باید رعایت و مورد توجه قرار گیرند که به شرح ذیل به آن می‌پردازیم:
از موارد ضروری که می توان به آنها اشاره کرد: تهیه لیست غذاهای حلال و ترجیحاً بدون الکل در تمامی منوهای موجود، نصب علامت‌های نشان‌دهنده قبله در تمامی اتاق‌ها، وجود نمازخانه و همچنین دارا بودن سرویس بهداشتی‌های مناسب برای وضو گرفتن به صورت مجزا برای بانوان و آقایان.
مواردی که ضروری نیستن اما بودن آن ها حتماً پیشنهاد می‌شود: خدمات ویژه جهت ماه‌های مبارک و مقدسی همچون ماه رمضان، انتخاب راهنمای مناسب برای پاسخگویی به سوالات شرعی، گشت و گذار با رعایت موازین اسلامی و بازدید از انجمن های محلی و مذهبی.
مواردی که ضرورت چندانی ندارند، ولی می توانند تاثیرگذار باشند. تفکیک و مستقل نمودن استخرها، سواحل، سالن‌های ورزشی، سالن‌های ماساژ و سالن‌های زیبایی برای بانوان از آقایان که بسیار حائز اهمیت و تأثیرگذار است.
اینجاست که گردشگری حلال به عنوان زیرمجموعه‌ای از گردشگری برای خانواده‌هایی که پایبند به ارزش‌های شرعی مبتنی بر قوانین اسلام هستند خودنمایی می‌کند. در واقع حلال به معنی مجوزی است در چهارچوب قوانین شرعی برای استفاده یا انجام کاری و این عبارت فقط محدود به غذاها و نوشیدنی‌ها نیست، بلکه تمام شئون زندگی مسلمانان را در بر می‌گیرد.
در اسلام، هر چیزی که برای بدن، ذهن، روح یا جامعه مضر تلقی شود، ممنوع و حرام است، درحالی که هر چه سودمند باشد مجاز و حلال است. مجریان گردشگری حلال، برنامه سفر را باید طوری تنظیم کرده باشند که در وهله اول، از طول سفر گرفته تا هتل‌ها و مراکز اقامتی و تفریحی امکان خواندن نماز فراهم باشد. تمامی مراکز اقامتی و تفریحی عمومی و خصوصی با لوگوی حلال، بیانگر این امر هستند که امکاناتی مانند دستشویی مناسب، اتاق‌هایی با نشان قبله و برنامه زمان اذان‌ها، جانماز برای مسافرین و امکانات جداگانه ویژه بانوان از جمله استخرها، سواحل دریا، مراکز ماساژ درمانی همه و همه ضمن جداسازی و رعایت حریم زنان و مردان و ارائه غذاها و نوشیدنی‌های متناسب با موازین شرعی فراهم شده‌اند. به طورکلی تمام عناصر گردشگری باید در گردشگری حلال با توجه به نیاز مسلمانان تهیه شوند.
از آنجایی که دین اسلام سریع‌ترین رشد را در جهان دارد قطعا گردشگران مسلمان از مهمترین مشتریان در بازار سفر هستند. از این رو برخی از کشورها در کنار انواع فرصت‌هایی که برای جذب حداکثری توریست‌ها تدارک دیده‌اند امکاناتی هم برای گردشگران مسلمان فراهم کرده‌اند.
در این میان خیلی دور از ذهن نیست که ایران به عنوان کشوری با رویکرد اسلامی و نیز با توجه به انواع جاذبه‌ها و پتانسیل‌هایی که داراست به قطب گردشگری اسلامی و حلال در جهان تبدیل شود چرا که با کمی همت، بیشتر و بهتر از هر کشور دیگری می‌تواند شرایط مناسب برای گردشگران مسلمان را مهیا کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد مقبولیت و حسن شهرت هر مقصد گردشگری تا حد زیادی به امکانات و زیرساخت‌های گردشگری آن مقصد نظیر امنیت، امکانات شهری و بین راهی مناسب، محل اقامت خوب، غذا و نوشیدنی با کیفیت، انواع جاذبه‌ها و سیستم‌های مخابراتی و ارتباطی قوی بستگی دارد. از جمله مهمترین چالش‌های ایران در بحث گردشگری مربوط مناسب نبودن زیرساخت‌های ارتباطی، کمبود امکانات بین‌راهی، پایین بودن کیفیت خدمات ارائه شده، ضعف ساختار رسانه‌ای در معرفی جاذبه‌ها، بروز نبودن وسایل حمل و نقل، بی‌نظمی در پایانه‌های مسافربری و تبلیغات خارجی منفی است که می‌بایست ضمن اراده قوی، نظارت بیشتر، جذب بیش از پیش سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و استفاده حداکثری از قدرت رسانه‌ها، شرایط مناسبی برای حضور برتر در این عرصه را با هدف ربودن گوی سبقت از رقبا در فراهم نمودن امکانات ویژه و متفاوت فراهم آورد. رضا تربتی