«نمد» شهرکرد یکی از مهم‌ترین صنایع‌دستی در چهارمحال و بختیاری است که با پیگیری‌های انجام شده در سال ۱۳۹۷ به‌عنوان «شهر ملی نمد» انتخاب و معرفی شد.
به گزارش پایگاه خبری طبیعت گردشگران و به نقل از میراث‌آریا: «نمدمالی» یکی از دیرینه‌ترین هنرهای صنایع‌دستی و هنرهای سنتی بوده که از قرن‌های متمادی و چه‌بسا از بدو شکل‌گیری زندگی اجتماعی انسان‌ها شگل گرفته و وجود داشته است.
انسان‌ها از زمانی که حیوانات وحشی را اهلی و آن‌ها را برای پرورش به مناطق مختلف از جمله ارتفاعات و دشت‌ها می‌بردند نیاز به زیرانداز و تن‌پوشی گرم داشتند.
در همین راستا با توجه به فراوانی مواد اولیه و پی‌بردن به خاصیت پشم، هنرصنعت «نمدمالی» شکل گرفت و تا به امروز نیز ادامه دارد.
شهرکرد که به لحاظ ارتفاع به «بام ایران» شُهرت یافته است در بخش دامداری و دامپروری در کنار سایر حوزه‌های گردشگری مانند کشاورزی ظرفیت، پتانسیل و قابلیت بسیار مطلوبی دارد و به‌همین لحاظ تولیدات دامی مانند پشم یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مواد اولیه در چهارمحال و بختیاری به‌شمار می‌رود.
در همین راستا «نمدمالی» در چهارمحال و بختیاری و به‌خصوص شهرهای شهرکرد و بروجن رونق خاصی در این استان دارد.
براساس نظر و عقیده کارشناسان حوزه صنایع دستی، با توجه به پتانسیل بسیار بالا و تنوع انواع «نمد» تولیدی در چهارمحال و بختیاری به‌خصوص شهرهای شهرکرد و بروجن ظرفیت جهانی شدن در حوزه تولید این هنرصنعت را دارد.
به‌همین منظور مراحل تبدیل شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری به عنوان «شهر جهانی» نمد انجام شده و در حال پیگیری است.
«نمدمالی» در چهارمحال و بختیاری هشت مرحله دارد
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری در خصوص روش‌های تولید هنرصنعت «نمدمالی» در این استان گفت: تولید «نمد» در استان هشت مرحله دارد.
علیرضا جیلان تأکید کرد: پس از آن که عشایر گوسفندان خود را در خردادماه هر سال از قشلاق به ییلاق آورند، پشم گوسفندان را در آب‌های جاری شست‌وشو می‌کنند که در اصطلاح محلی به آن «گرده‌شور» می‌گویند.
او افزود: سپس در مراسمی خاص پشم گوسفندان را به‌وسیله قیچی مخصوصی به‌نام «چَرِه» می‌چینند و پشم هر گوسفند را جداگانه بسته‌بندی می‌کنند.
جیلان تصریح کرد: پس از چیدن پشم‌ها و جداسازی آن‌ها از نظر رنگ‌بندی و کیفیت، صنعت‌گران «نمدمال» که بیشتر به‌صورت سنتی در مجاورت عشایر هستند، پشم مورد نیاز را خریداری و به محل کار خود منتقل می‌کنند.
او مرحله نخست پشم را «حلاجی» دانست و یادآور شد: در گذشته «حلاجی» به‌وسیله کمان‌های دستی این کار صورت می‌گرفت که در یکی دو دهه اخیر «حلاجی» به‌وسیله دستگاه انجام می‌شود.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: سپس براساس نوع نمدی که می‌خواهند مالش دهند قالب آن را پهن می‌کنند که به‌طور معمول قالب یک تکه حصیر است.
او گفت: پس از این کار به‌وسیله ابزار ساده‌ای به‌نام «پنجی یا پنجک» الیاف پشم حلاجی شده را تا ارتفاع ۶۰ سانتیمتر بر روی قالب به‌صورت یکنواخت می‌ریزند و به اصطلاح محلی پشم را بر روی قالب به‌شکل پُف یا پُفکی درآورده که بعد از این عمل با همان وسیله «پنجی یا پنجک» بر روی پشم پُف شده فشار می‌دهند تا کمی از حجم آن کاسته شود.
جیلان تأکید کرد: در مرحله دوم بر روی پشم‌های ریخته شده در قالب به‌صورت یکنواخت «آب داغ» می‌ریزند که این عمل پشم را سنگین کرده و در همان مرحله الیاف پشم به یکدیگر زنجیر می‌شوند.
او افزود: در مرحله سوم قالب را به‌صورت لوله می‌پیچند، دور آن را با طناب می‌بندند و حدود ۲۰ دقیقه تحت فشار چند کارگر با دست پا به آن ضربه می‌زنند تا الیاف پشم به‌هم فشرده و نسج‌گونه شود که به این مرحله «خامه» می‌گویند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: در مرحله چهارم قالب را باز کرده و لبه‌های «نمد» را روی خود برگردان کرده و مقدار کمی پشم حلاجی شده در آن اضافه می‌کنند و بر روی سطح کار مخلوطی از آب و صابون پخته شده (صابون معروف به پی) می‌ریزند و دوباره قالب را بسته و مالش می‌دهند.
او یادآور شد: در مرحله پنجم قالب را باز کرده و نوبت گذاردن نقش و طرح بر روی نمد شده که به دو طریق انجام می‌شود.
جیلان اضافه کرد: در این مرحله قبل از ریختن پشم بر روی قالب نقش ترسیم و طراحی می‌شود و بعد روی آن به هم می‌چسبند.
او گفت: در نمد قالب کرده نقش از قبل ساخته و تهیه می‌کنند و بر روی آن می‌گذارند و به‌وسیله محلول آب گرم و صابون با فشار و مالش دادن، طرح و نقش را بر روی نمد چسبانده و بعد نمد را لوله کرده و مالش می‌دهند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری تأکید کرد: در مرحله ششم دوباره «نمد» را به‌صورت لوله دراورده و به مدت ۱.۵ تا ۲ ساعت مالش و ورز می‌دهند و هنگام انجام مالش نسبت به صاف کردن و قرینه‌کردن طرح و نقش اقدام می‌کنند.
او افزود: در مرحله هفتم پس از انجام کار مالش، ابتدا نسبت به صاف کردن ابعاد «نمد»، رفع کجی‌ها و برطرف کردن اختلاف سطح احتمالی و پُرزسوزی و اصلاح آن اقدام می‌شود.
جیلان تصریح کرد: در مرحله هشتم «نمد« آماده شده با آب ولرم شست‌وشو، سپس در آفتاب مستقیم خشک و آماده عرضه به بازار می‌شود.
او یادآور شد: امروزه صنعت به کمک «نمدمالی» آمده و ابزاری مانند ماشین‌برقی «حلاجی» به‌جای «کمان دستی» و ضربه‌زدن برقی ۲۰ درصد کار تولید «نمد» را انجام می‌دهد.
جیلان اضافه کرد: اما متأسفانه به‌علت زحمات طاقت‌فرسا، داشتن فیزیک بدنی خشن و سخت برای انجام «نمدمالی» و نداشتن درآمد کافی امکان حضور جوانان در این رشته فراهم نیست.
بافته‌های داری مانند فرش‌بافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی و قالی‌بافی، چوقابافی، نمدمالی، کلاه‌مالی، گیوه‌دوزی، سرمه‌دوزی، منبت‌کاری، سفال‌گری، خورجین‌بافی، بافت سیاه‌چادر، قفل‌سازی، حجاری، گره‌چینی، احجام فلزی خاتم و مشتقات آن‌ها از مهم‌ترین رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی شهری، روستایی و عشایری چهارمحال و بختیاری است.
انتهای پیام/