به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی طبیعت گردشگران، در سفر به اهواز و آبادان سعی کردیم بخشی از تصاویر مربوط به این سفر را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. “موزه بنزین خانه آبادان”
موزه بنزين خانه آبادان
ساختمان شماره دو
در ضلع شمال غربی موزه، ساختمان دیگری با قدمت 60 سال قرار دارد که زمانی به عنوان ساختمان پخش مورد بهره برداری قرار می گرفت.
با انتقال این واحد به نقطه ای دیگر، این مکان تا مدت ها به عنوان اتاق بدن سازی مورد استفاده قرار مي گرفت و مدتى نيز محل تعمير دستگاه هاى پمپ بنزين بود و از حدود 20 سال پیش به علت فرسودگی بنا به انبار تبدیل شد.این ساختمان از چهار سرسرا تشکیل شده است.
سرسراى اول، به عنوان بخش ورودی ساختمان، به معرفی لوازم نفت سوز خانگی و صنعتی و نمونه هایی از اسکناس ها و تمبرهای صنعت نفت که به مناسبت اهمیت این صنعت چاپ و منتشر شده اند، انواع لامپا، گردسوز، فانوس، دستگاه خوراک پزی، اجاق فتيله ای، چراغ تلمبه اي نفتی (پريموس) می پردازد.
دو مخزن پرچی بزرگ نیز در محوطه میانی ساختمان هاي شماره 1 و 2 از دیگر اجزای تشکیل دهنده موزه است. زمانی که این جایگاه احداث شد، نفت سفید باحلب های 20 لیتری حمل و به وسیله پیمانه یا کیل در اندازه های مختلف از 1 لیتری گرفته تا 15 لیتری و با استفاده از قیف توزیع می شد.
اما سنگيني كار باحلب و قيف، دست اندركاران را به اين فكر مي اندازد كه يك مخزن بزرگ در آنجا قرار دهند. جالب آن كه به دليل نبودفناوري جوش در آن زمان كليه اتصالات اين مخازن با پرچ انجام شده است. در كنار اين محوطه راهروي باريكي بازديدكننده را به پشت ساختمان شماره 2 و به محل استقرار سه دستگاه تانكرهاي سوخت قديمي هدايت مي كند. يك دستگاه تانكر قديمي حمل سوخت گازوئيل مارك ليلاند ساخت كشور انگلستان، يك دستگاه تانكر ليلاند براي حمل سوخت هواپيما و يك دستگاه ماشين آتش نشاني آمريكايي مارك دوژ تانكرهاي مستقل در اين موزه هستند. ضمن آن كه نصب تصاويري از مراحل انتقال سوخت از مبدا به مقصد و انواع نفت كش ها بر روي ديوارهاي محوطه، اطلاعات جامعي را درخصوص نحوه توزيع نفت در اختيار بازديدكنندگان مي گذارد. ساختمان هاي سرويس بهداشتي و نمازخانه نيز در همين محوطه قرار دارند.
نقاشي بزرگ ديواركوبي كه بر روي يكي از ديوارهاي ساختمان شماره 1 چشم نوازي مي كند ، اثر دست هنرمندي است كه از روي تصاوير قديمي و تاريخي توزيع نفت و بنزين در شهرها با جزييات بديع ترسيم شده است و نظر ببيندگان را به خود جلب مي كند.
چراغ های تلمبه ای نفت سوز
چراغ های تلمبه ای نفت سوز، که رایج ترین آنها ساخت کشور سوئد بود، برای مصارف گوناگونی همچون روشنایی، آشپزی، لحیم کاری، زرگری، نقره سازی، مسگری و آهنگری استفاده می شد. معروف ترین چراغ تلمبه ای نفت سوز، “پریموس” نام دارد که اولین باردر سال 1892 توسط “فرانس ویلهم لیندکوئیس سوئدی” اختراع شد. این نوع چراغ با نفت سفید کار می کرد و برای روشن شدن آن بعد ازریختن نفت با تلمبه دستی کوچک نفت را به مخزن می رساند تا شعله روشن شود و همین موضوع سبب می شد این چراغ ها حرارت بیشتری نسبت به چراغ های نفتی قدیمی تر داشته باشند.
با تولید انبوه نفت، کم کم چراغ های روشنایی قدیمی (پیه سوز )، جای خود را به چراغ های فتيله ای نفتی دادند. این چراغ ها که ابتدا با نام “لامپا” شناخته می شدند، دارای پایه شیشه ای یا مسی بودند و فتیله ای شبیه به پیه سوز و قابل تنظیم داشتند و به مرور اطراف شعله آنها شیشه تعبیه شد که سبب نورافشانی بیشتر می شد. پس از لامپا نوعى چراغ باب شد که فتيله ای پهن ودایره ای شکل آنها به دور کلاهک کشیده می شد و به همین دلیل به آنها گردسوز می گفتند.
خوراک پزی ها یا اجاق هاي فتيله ای نفتی از دهه 40 به بعد در آشپزخانه های ایران برای طبخ مورد استفاده قرار می گرفتند.
تعداد فتیله های مورد نظر در این اجاق ها که از یک تا 10 عدد بودند، بسته به نوع غذا، اندازه قابلمه و یاحرارت مورد نیاز تنظیم می شدند. برای تنظیم حرارت یا شعله فیتیله ها در این اجاق ها، پیچ تنظیمی قرار داشت تا باکنترل شعله از دود زدگی جلوگیری شده و از شعله مطلوب درآنها استفاده شود.
خوراک پزی ها یا اجاق هاي فتيله ای نفتی از دهه 40 به بعد در آشپزخانه های ایران برای طبخ مورد استفاده قرار می گرفتند.
تعداد فتیله های مورد نظر در این اجاق ها که از یک تا 10 عدد بودند، بسته به نوع غذا، اندازه قابلمه و یاحرارت مورد نیاز تنظیم می شدند. برای تنظیم حرارت یا شعله فیتیله ها در این اجاق ها، پیچ تنظیمی قرار داشت تا باکنترل شعله از دود زدگی جلوگیری شده و از شعله مطلوب درآنها استفاده شود.
یک دستگاه اپل قدیمی قرمز رنگ ساخت کشورآلمان متعلق به سال 1953 ميلادي، ماکتی از یک دستگاه پمپ بنزین قدیمی دستی و کارمند جایگاه در حال بنزین زدن در این محوطه، نحوه سوخت رسانی را در ایام گذشته به ذهن متبادر می کند.
سرسراى دوم
سراسراي دوم كه به وسيله ويترين شيشه اي حاوي انواع چراغ فيتيله اي از اتاق اول جدا شده، براي نمايش انواع بخاري، تصاوير نمونه هاي اصلي ظرف هاي روغن موتور، امشي و ديگر فرآورده هاي نفتي عرضه شده در جايگاه ها، روزنامه ها و آگهي هاي قديمي تبليغاتي و تصاوير كارگران در نظر گرفته شده است.
يكي ديگر از بخش هاي مهم و مستند اين موزه در سرسراي دوم به آگهي ها و تبليغات نفتي روزنامه ها اختصاص دارد. به طور حتم ديدن و خواندن تصاوير، جملات و اشعار به كار رفته در آنها كه استفاده از نفت را تبليغ مي كنند، برايتان جالب توجه خواهد بود. زمان نشر بيشتر اين روزنامه ها به دهه آغاز قرن چهاردهم باز مي گردد. در بخش ديگر اين سرسرا، اصل كالابرگ هاي سوخت كه در دوران جنگ تحميلي و بعد از آن مورد استفاده قرار مي گرفتند به نمايش درآمده است.
سرسراى سوم
سرسراي سوم برای معرفی و نمایش اجزای داخلی دستگاه های پمپ بنزین (دسپنسر یا توزیع کننده ها) در نظر گرفته شده كه در پى آنها کلیشه های حک آرم بر روی حلب های توزیع فرآورده های نفتی، انواع دستگاه های ایمنی و خاموش کننده آتش نيز عرضه شده است. اين سرسرا، بیشتر نقش یک کارگاه آموزشی را ایفا می کند، علاقه مندان به ویژه دانش آموزان می توانند با کلیه اجزای داخلی دستگاه پمپ بنزین از نزديك آشنا شوند.
در اصطلاح صنعتی، به دستگاه هایی که به پمپ بنزین معروف هستند، دسپنسر (Dispenser) می گویند. مکش فرآورده های نفتی از مخازن موجود در جایگاه پمپ بنزین و پمپ کردن این نوع مایعات به ظرف سوخت خودروها کار اصلی این دستگاه هاست.
در اصطلاح صنعتی، به دستگاه هایی که به پمپ بنزین معروف هستند، دسپنسر (Dispenser) می گویند. مکش فرآورده های نفتی از مخازن موجود در جایگاه پمپ بنزین و پمپ کردن این نوع مایعات به ظرف سوخت خودروها کار اصلی این دستگاه هاست.
سراسراي چهارم
اين سرسرا به عنوان فروشگاه، براي عرضه و فروش محصولات فرهنگي و هنري در نظر گرفته شده است. روي اغلب اقلام، تصويري از موزه بنزين خانه حك شده است، انواع كلاه، تي شرت، ليوان، ساعت، كيف دستي، ماشين هاي بازي كوچك و … از جمله كالاي قابل عرضه هستند كه بازديدكنندگان در صورت تمايل مي توانند با قيمت مناسب آنها را خريداري كنند.
ساختمان شماره «3» و محوطه موزه
در ضلع شمال شرقي موزه نيز، ساختمان چاي خانه قرار گرفته است كه بازديدكنندگان مي توانند از بازديد در آنجا استراحت كنند. بخش ديگر موزه را فضاي باز و محوطه بيروني تشكيل مي دهد. در بدو ورود به موزه محوطه اي وسيع مزين به گيان و درختان بومي ديده مي شود. در اين فضا مجموعه اي از دستگاه هاي پمپ بنزين به ترتيب سال ساخت و بر اساس روند تكامل كنار هم چيده شده اند. قديمي ترين دستگاه، يك پمپ دستي شيشه اي مدرج ساخت 1925 ميلادي است كه به شركت انگليسي ساتم تعلق دارد. اغلب دستگاه هاي نمايش داده شده كه تعداد آنها به 12 عدد مي رسد، ساخت شركت هاي انگليسي، آمريكايي و ژاپني است كه البته در ميان آنها محصولات كشورهاي آلمان، استراليا و هندوستان نيز ديده مي شود.
فاطمه صابری
