دکتر پرستو گلشیری بر طبق نتایج طرح پژوهشی «بررسی تاثیر آموزش به شیوه اعتقاد بهداشتی برخودمراقبتی و پاراترهای بیوشیمیایی بیماران مبتلا به دیابت»؛ اعلام کرد: مداخله با این مدل باعث افزایش حساسیت بیماران نسبت به بیماری و آگاهی و خودمراقبتی شده بود و بویژه خودکارآمدی و میانگین قند خون سه ماهه هم بطور معنی‌داری بهبود یافته بود.
به گزارش پایگاه خبری طبیعت گردشگران : این متخصص پزشکی پیشگیری اجتماعی در نشست ترجمان و تبادل دانش که در دانشکده علوم پزشکی دانشگاه علوم پزشی اصفهان برگزار شد؛ با ارائه طرح پژوهشی «بررسی تاثیر آموزش به شیوه اعتقاد بهداشتی برخودمراقبتی و پاراترهای بیوشیمیایی بیماران مبتلا به دیابت»؛ با بیان اینکه طرحی که امروز ارائه می‌کنم را تقدیم می کنم به روح پاک استاد محمودیان که همکار ما در این طرح بودند و متاسفانه سال گذشته ایشان را از دست دادیم؛ گفت: این تحقیق توسط یکی از دستیاران پزشکی خانواده و با راهنمایی استاد محمودیان و خودم انجام شد.
وی گفت: ما یک برنامه آموزشی را اجرا کردیم که بر اساس یکی از مدل‌های ارزشمند آموزش سلامت بنام «مدل اعتقاد بهداشتی» بوده که بر رفتارهای خودمراقبتی و برخی از شاخص‌های آزمایشگاهی در بیماران دیابتی نوع 2 و در قالب یک مطالعه مداخله‌ای یعنی پیشگیری کارآزمایی بالینی انجام دادیم.
متخصص پزشکی پیشگیری اجتماعی افزود: اینکه چرا روی دیابت کار کردیم به این خاطر که وضع دیابت اصلا در جامعه ما خوب نیست در همین استان اصفهان انتظار داریم بیش از 450 هزار نفر مبتلا به دیابت داشته باشیم و حدود یک سوم افراد بالای 30 سال یا دیابتی یا پیش دیابت هستند و پیش بینی می‌شود تا 11 سال آینده 30 درصد جمعیت ایران مبتلا به دیابت بشوند علت هم مشخص است مصرف شکر ما بیش از 5 برابر جهانی است و مصرف نمک ما هم دوبرابر میانگین جهانی است یعنی متاسفانه وضعیت تغذیه مناسبی نداریم.
گلشیری با اشاره به یکی دیگر از پژوهش‌های خودش گفت: هر بیمار دیابتی 130 دلار در ماه هزینه دارد و برای کل کشور حدود 14 میلیارد دلار هزینه دارند چراکه بیماران دیابتی بعدا دچار عوارض کلیوی و چشمی و قطع عضو و غیره می‌شوند و اگر این هزینه‌ها را به هزینه‌های خود بیمار دیابتی اضافه کنیم یعنی مثلا اگر بعد بیمار دیابتی بیماری کلیوی هم مبتلا شود هزینه‌هایش 10 برابر می‌شود و اگر دچار بیماری قلبی هم بشود هزینه‌هایش 20 برابر می‌شود برای همین موضوع بیماران دیابتی خیلی جای کار دارد و باید روی این بیماران خیلی تحقیق شود.
متخصص پزشکی پیشگیری اجتماعی بیان کرد: مدلی که ما استفاده کردیم «مدل اعتقاد بهداشت یا مدل کاربر بهداشتی»؛ این مدل یکی از مدل‌های علمی برای آموزش به مردم است و ویژگی‌هایی دارد مثلا حساسیت افراد را نسبت به بیماری‌ها و در این مطالعه بیماری دیابت وعوارض و جنبه‌های مختلف آن افزایش می‌دهد همچنین نگرش و باورهای آنها را نسبت به بیماری دیابت تغییر می‌دهد و نهایتا می‌تواند بر رفتارهای بهداشتی آنها تاثیر بگذارد و بنابراین سعی کردیم از این مدل در تحقیقات دیگر خودمان هم استفاده کنیم.
متخصص پزشکی پیشگیری اجتماعی افزود: یکی از تحقیقات این تحقیق بود و رفتاری که برای ما مهم بود که تغییر کند رفتار خودمراقبتی بود اینکه مردم یاد بگیرند از خودشان مواظبت و مراقبت کنند؛ و استفاده از این مدل برای این بود که تاثیر بگذارد و ببینیم بیمارانی که مداخله انجام دادیم آیا بعد از مداخله روی رفتارهای خودمراقبتی تاثیر کرد یا نه و آیا بهتر از خودشان مراقبت می‌کنند یانه.
وی تصریح کرد: ما در یکی از مراکز جامع سلامت اصفهان تحقیق را انجام دادیم و جامعه آماری ما افرادی بودند که در این مرکز جامع سلامت پرونده بهداشتی فعالی داشتند و بیماری دیابت آنها تایید شده بود که یک گروه 40 نفر برای مداخله و 40 نفر بعنوان گروه کنترل بودند و بعد چندین جلسه آموزشی برای اینها برگزار کردیم و از این مدل اعتقاد بهداشتی استفاده کردیم و البته قبل از اینکه مداخلات را انجام دهیم افرادی را انتخاب کردیم که حداقل سواد خواندن و نوشتن را داشتند و سن آنها حدود 30 تا 65 سال بود همچنین قبل از مداخله یکسری تست‌های آزمایشگاهی انجام دادیم از جمله اینکه قند خون ناشتا و میانگین قند سه ماهه و یکسری چربی‌های خونشان را اندازه‌گیری کردیم همینطور دو پرسشنامه هم در اختیار آنها گذاشتیم و تکمیل شد یک پرسشنامه مربوط بود به تغییرات براساس همین مدل که می‌خواستیم استفاده کنیم اینکه بسنجیم آیا مداخله با این مدل باعث افزایش حساسیت آنها نسبت به بیماری می‌شود یا خیر و آیا این مدل باعث بهبود باور و نگرش و خودکارآمدی می‌شود یانه و بعلاوه یک پرسشنامه برای خودمراقبتی که ببینیم خودمراقبتی اینها افزایش پیدا می‌کند یا نه همچنین یک گروه کنترل داشتیم و هیچ مداخله ای انجام ندادیم و آموزش‌های معمول که در مراکز بهداشتی انجام می‌شود برای اینها انجام شد البته بعد از اینکه مداخله را انجام دادیم به این گروه هم یکسری موارد آموزشی را تقدیم کردیم.
گلشیری عنوان کرد: اما گروهی که مداخله داشتیم شامل 5 جلسه آموزشی بود و از شیوه‌های مدرن آموزش مثل سخنرانی و پرسش و پاسخ و بحث در گروه‌های کوچک استفاده کردیم بعد از اینکه تمام شد چهار ماه بعد دو تا پرسشنامه را مجدد تکمیل کردند؛ باضافه اینکه مجدد تست‌های آزمایشگاهی را برای آنها انجام دادیم.
وی تصریح کرد: در بحث خودمراقبتی مواردی که مدنظر ما بود که تغییر کند اینکه آیا تغذیه را اصلاح می‌کنند، آیا ورزش بیشتری انجام می‌دهند آیا نحوه استفاده از دارو را صحیح انجام می‌دهند؛ آیا به موقع به پزشک خود مراجعه می‌کنند آیا از پای خودشان مراقبت می‌کنند و همینطور در مورد سیگار.
گلشیری گفت: بعد چهار ماه که مجدد اندازگیری و پرسشنامه تکمیل شد؛ نتایج نشان داد: تغییراتی در این افراد که مداخله را انجام دادیم اتفاق افتاده مثلا براساس پرسشنامه مربوط به اعتقاد بهداشتی حساسیت آنها نسبت به بیماری افزایش پیدا کرده بود؛ آگاهی آنها نسبت به خود بیماری افزایش پیدا کرده بود چون در رابطه با آگاهی و تعریف دیابت و عوارض دیابت و تغذیه صحیح و غیره را آموزش داده بودیم همچنین خودکارآمدی آنها زیاد شده بود که خودکارآمدی برای این بیماران خیلی مهم است و بطور معنی دار نسبت به گروه کنترل افزایش پیدا کرد همچنین بین تست‌های آزمایشگاهی میانگین قند خون سه ماهه هم بطور معنی‌داری کاهش یافته بودو این ایده‌آل ما هست و کمک به سیستم بهداشتی است.
وی در بحث این تحقیق بیان کرد: همچنین این مداخله نشان داد استفاده از مدل‌های علمی‌آموزش سلامتی نسبت به آموزش‌های سنتی ارزشمندتر هستند و شاید ماندگاری بیشتری در این افراد ایجاد کنند و همینطور تاکید می‌کنیم هر آموزشی که منجر به خودکارآمدی و منجر به این بشود که افراد خودمراقبت‌تر بشوند اینها بسیار ارزشمند است همچنین یکسری محدودیت هم داشتیم از جمله اینکه دستیار ما باید فارغ التحصیل می‌شدند و ما فقط چهار ماه بعد از مداخله توانستیم مجدد تست و تکمیل پرسشنامه را داشته باشیم و ارزشمند بود اگر می‌توانستیم کارو جلسات آموزشی ادامه‌دار باشد و هم ماندگاری را می‌توانستیم ببینیم.
دکتر گلشیری گفت: نتیجه‌گیری نهایی ما تاکید بر این روش«مدل اعتقاد بهداشت یا مدل کاربر بهداشتی» و هر روشی است که خودکارآمدی و خودمراقبتی را در مردم افزایش دهد و از این طریق هم به به بیماران و هم به سیستم بهداشت و درمان کمک خواهد شد.