قفل سازی یکی از هنرهای دستی ایرانیان است که برخی از کارشناسان آن را نزدیک به چهار هزار ســال تخمین زده اند این هنر دستی از اهمیت ویژه و قابل توجهی در مقوله حفاظت و امنیت اموال داشــته و مورد توجه بسیاری از صنعتگران سنتی و معاصر بوده است، حرفـه ای که نـشان از تمـدن واندیشه والای ايرانیان بوده، صنعتی که نوآوری و هنر در آن نهفته شده و سير تكامـل اندیـشه ايرانیان در آن به خوبی نمایان است.
صنعت قفل‌سازی از گذشته‌های بسیار دور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده که به دو شکل انسانی و حیوانی ساخته و تولید می شد.
قفل‌های ساخته شده در گذشته شامل دو نوع: تصویری هندسی و یا قفل‌های ثابت درب مانند کلون و قفل‌های فلزی مانند قفل فنری با کلید پیچی بوده‌اند.
چالشتر که یکی از قدیمی‌ترین نقاط استان چهارمحال و بختیاری و یکی از نواحی شهرکرد است، از همان دوران صفویه در صنعت قفل‌سازی معروف بوده و به شهرتی جهانی رسیده است به طوری که قفل طلای درب کعبه، قفل چالشتری بوده و دارای نشان اصالت یونسکو نیز می باشد.
این هنر در گذشته از رونق فراوان برخوردار بوده است و در حال حاضر چند نفر در این رشته فعالیت می کنند. این نوع قفل ها از آهن گداخته در کوره و با حرارت زیاد به وسیله سر پنجه هنر آفرینان و اساتید این فن، ساخته و پرداخته می شود. قدمت تاریخی هنر قفل سازی در این روستا به ۱۲۰ تا ۱۵۰ سال پیش می رسد. این هنر به علت عدم توجه و استقبال، رو به فراموشی می رود؛ البته امروزه با وجود قفل‌های صنعتی، بازار ساخت قفل‌های سنتی راکد است
قفل چالشتر اکنون دو نشان اصالت یونسکو به نام “استاد نگهدار خواجه‌علی چالشتری” گرفته است که یکی برای “قفل گردن آویز” و دیگری برای “قفل قلوه‌ای” می باشد که به عنوان سند افتخار، نام چالشتر را در دنیا برجسته کرده است.
قفل طلای درب خانه خدا نیز، اثر استاد عبدالله ریاحی چالشتری بوده که سال‌ها پیش در دوران قاجار در سفر خود به مکه مکرمه و اقامت یک ساله اش در جوار حرم امن الهی، ساخته و نصب شده است و اکنون در موزه عربستان نگهداری می شود. برای ساخت این قفل پنج هزار و پانصد گرمی از فولاد، طلا و نقره استفاده شده است.
قفل چالشتری از ۱۳ قطعه تشکیل شده است که عبارتند از: بدنه (توپه)، دو پایه، دسته، میخ، ته قفل، طبلک، دری، فنر، زبانه، مارپیچ، واشر پشت زبانه، ماسوره و دری ماسوره و تمامی این قطعات دست‌ساز هستند.
هر قفل یک کلید مخصوص و با شکل خاص دارد، هر کلید مخصوص یک قفل بوده و با آن نمی‌توان قفل دیگری را باز کرد که اجزای تشکیل دهندۀ آن نیز شامل ۴ قطعه دسته؛ وربند؛ ماسوره و مارپیچ است.
کلیدهای مورد استفاده در قفل چالشتری راست‌پیچ و چپ‌پیچ هستند و برای اینکه قفل‌ها با هر کلیدی باز نشوند دنده‌های کلید را متفاوت می‌سازند که نشان از تفاوت مکانیزم قفل و کلید چالشتری را دیگر قفل‌ها دارد.
قفل سازان چالشتری در گذشته قفل‌های منطقۀ چهارمحال و بختیاری و بخشی از اصفهان را تأمین می‌کردند و صد سال پیش جمعیت قفل‌سازان در این شهر کوچک به ۷۰ نفر میرسید و از این طریق امرار معاش می‌کردند.
بهمن توکلی فرد، پژوهشگر رسانه و روابط عمومی